Što se sve može s 26 tona vune?

U Istri su organizirali su okrugli stol kako bi se spoznala vrijednost vune. O korištenju vune kao toplinskog i zvučnog izolatora, gnojiva ili malča govorili su stručnjaci.

U Hrvatskoj uzgajamo oko 600 tisuća ovaca različitih pasmina. Ponajprije uzgajamo ih zbog mesa i mlijeka. Vuna - sudeći po priči naših ovčara - ne treba nikome. I dok smo vunu nekad upotrebljavali za odjeću, madrace, jastuke i deke, sad je najčešće bacamo. Kamo? U prirodu. I tako je onečišćujemo. Zbrinjavanje vune već je godinama golem ekološki problem. U Istarskoj županiji to bi promijenili. 

Franko Cetina ima 200-tinjak istarskih ovaca. Drži ih uglavnom zbog proizvodnje sira. Vuna kod te autohtone pasmine je kratka, slabe elastičnosti i valovitosti, te nema neku gospodarsku vrijednost. Jedna ovca godišnje daje oko kilogram i pol vune. Svu zbrine. Daje je, a po nju su, kaže - dolazili i Slovenci.

Godišnje se u Hrvatskoj striženjem ovaca dobije oko 1100 tona vune. Njezino je zbrinjavanje velik problem. Ne postoji organizirani otkup, pa se po cijeni od jedne kune za kilogram otkupi tek manji dio vune. Istarska županija takvoj praksi želi stati na kraj. Organizirali su okrugli stol kako bi se spoznala vrijednost vune i razmotrile mogućnosti njezina vrednovanja. O iskustvima s korištenjem vune kao toplinskog i zvučnog izolatora, gnojiva ili malča govorili su domaći stručnjaci. 

- Sukladno istraživanjima tek je oko 25% ugajivača uspije vunu prodati obzirom da u Hrvatskoj nema hrvatskoj organiziranog otkupa. Uzgajivači se snalaze na različite načine oko prodaje. Oko 35% vune se spali, a 25% završi na divljim deponijima, kaže Valentino Dražaić s Agronomskog fakulteta u Zagrebu.

O iskustvima s korištenjem vune kao toplinskog i zvučnog izolatora, gnojiva ili malča govorili su domaći stručnjaci. Pri uzgoju salate, vuna nije bila gnojivo nego je korištena kao malč. Ona je dugotrajni materijal, dobro pokriva gredice, štiti od temperaturnih oscilacija. Spriječava vaporaciju vode iz tla i samim time sporom razgradnjom oplemenjuje tlo i potpomaže rast biljaka, kaće Dražaić.

Na okruglom stolu predstavljeni su i primjeri dobre prakse iz nekoliko Europskih zemalja. Tamo vuna nije otpad. Neka bi se iskustva mogla primijeniti i kod nas. U Korzici, čije ovce imaju vunu sličnu istarskim - vunu obrađuju na francuskom kopnu, kaže Nathalie Ketterle, voditeljica nevladine organizacije za valorizaciju vune iz Njemačke. Tako bi se istarska vuna, dodaje - mogla prerađivati u postojećim pogonima u Austriji, Francuskoj ili Italiji, a domicilnom stanovništvu i turistima da se pokaže postupak pročišćavanja vune, pređe, bojenja vune i tkanja.

U sklopu projekta protekle je godine probno otkupljen mali dio vune od istarskih uzgajivača, te je ona prerađena u gnojivo, pređu i tepihe. Nastoji se pronaći najbolji način za iskorištavanje ovčje vune.

- Način na koji ćemo to napraviti je da povežemo uzgajivače, zatim infratsrukturu koja može pomoći da se ta vuna obradi, a koje nema u Hrvatskoj. Koristimo austrijske pogone. Nakon toga vraćamo tu obrađenu vunu ovdje i istražujemo kao što je bilo vidljivo na okruglom stolu. Tendencija je da povežemo ljude koji bi se rado bavili vunom, različite instizucije koje zapošljavaju osoblje sa invaliditetom te turističke zajendice koje nam mogu pomoći u tome da to izbrendiramo, kazao je voditelj projekta Gordan Šubara.

U Istri ima oko 17 tisuća istarskih ovaca od kojih se dobije oko 26 tona vune godišnje. Njezin organiziran otkup i preradu podupiru i uzgajivači. Projekt valorizacije istarske vune tek je na početku. No, u Istri vjeruju da će se ostavriti, te da će kroz 4 do 5 godina postati samododrživ.